Dit schooljaar mocht ik verschillende scholen begeleiden bij het analyseren van de toetsresultaten. De leerkrachten bekeken op groepsniveau per vakgebied de signalen op groei en inhoud en zochten daar verklaringen bij.
Leerkrachten doen dat door eerst per leerling te bekijken of de leerling groeit binnen zijn eigen niveau. Een leerling in niveau IV die groeit binnen niveau IV doet het prima. Voor deze leerling hoef je je aanpak niet te veranderen: hij profiteert van de keuzes die je gemaakt hebt. Een leerling in niveau I waarvan de lijn afzakt naar niveau II stagneert.
Voor de leerling waarvan de resultaten stagneren moet je ‘iets’ anders gaan doen als leerkracht. Maar wat? Daarvoor ga je op zoek naar verklaringen voor de gevonden signalen. Die verklaringen kunnen in verschillende gebieden liggen:
- het leerstofaanbod in de methode
- je eigen klasmanagement (werkvormen, didactiek, organisatie)
- en er kunnen hiaten in de voorkennis van kinderen zijn of problemen met de werkhouding van de kinderen
Om helder te krijgen welke verklaring van toepassing is ga je met de leerling in gesprek. De leerling kan vaak prima aangeven wat hij nodig heeft om de volgende leerstap te kunnen maken. Het is ook heel verhelderend om de leerling een paar fout gemaakte opgaven hardop aan je te laten verwoorden. Soms geeft de leerling dan een goed antwoord terwijl het in de toets fout ging. Kennelijk beheerst de leerling de stof dan inhoudelijk wel maar is er sprake van een werkhoudingprobleem. De leerling heeft misschien jouw bevestiging nodig, of de structuur van het stap voor stap denken, of het helpt hem dat je hem eerst de opdracht hebt laten voorlezen voordat hij antwoord gaf. Andere leerlingen geven nog steeds een fout antwoord. Maar doordat ze hun strategie hardop verwoord hebben weet je als leerkracht direct welke voorkennis nog ontbreekt.
De gevonden signalen en verklaringen op groepsniveau kunnen daarna gebundeld worden naar schoolniveau:
En dan blijkt soms dat meerdere bovenbouwgroepen lage spellingresultaten hebben doordat leerlingen niet goed weten wat korte- en lange- en tweetekenklanken zijn. Zonder die kennis kun je spellingstrategieën niet goed toepassen. De aanpak op groepsniveau in de bovenbouw is dan curatief: verhelpen van het hiaat. Maar de analyse op schoolniveau maakt een preventieve aanpak mogelijk: in de onderbouw bij het aanleren van klanken en letters de klanksoorten benoemen en visueel onderscheiden.
Zo kan het analyseren van toetsresultaten een impuls geven aan de schoolontwikkeling.